SYBERIADA MOJA

Nasza telewizja pokazała kilka dni temu film "Syberiada polska".
Nie udało mi się zobaczyć i bardzo żałuję. Takie filmy są potrzebne.

Wielu z nas ma swoją Syberiadę.
Pożółkłe listy stamtąd, strzępy telegramów, jakieś fotografie a w nich zapisana miłość Ojczyzny, wielka tęsknota, czasem strach, czasem ból a czasem zwykłe zmartwienie jak przeżyć, jak znaleźć cokolwiek do zjedzenia, jak się ogrzać, jak kontakt ze swoimi nawiązać.

Znowu wyciągnęłam rodzinne pamiątki.
Smutne historie o bliskich, wyrwanych z Ojczyzny i z domu, wywożonych w bydlęcych wagonach, nieludzko traktowanych a czasem w bestialski sposób mordowanych Jedni wrócili stamtąd, inni - nie.

Moja Syberiada to historia pradziadka Franciszka Zielińskiego, jego córki Wandzi Zielińskiej, jego syna Stasia Zielińskiego i jego wnuka Zbysia Zielińskiego. Właściwie są to dwie powiązane ze sobą historie.

 *

 PIERWSZA SYBERYJSKA HISTORIA

ojciec i córka

Jest rok 1940.
Złoczów akurat okupują Rosjanie.

Ciemna noc i nagle łomotanie do drzwi, w domu starsze małżeństwo z córka.  To moi pradziadkowie: Franciszek i Ludwika i najstarsza siostra mojej babci, Wanda. Nie ma co się kryć, i tak drzwi rozwalą. Wpadają z hałasem, dwóch młodych ciubaryków. Nu dawaj, szarpią. Zabierają Franciszka i Wandzię. Z łaski dają 10 minut na zabranie podręcznych rzeczy i pieniędzy. Potem popychają kolbami wrzeszcząc – swołocz !!! Ludwikę zostawiają, chora prababcia nie jest im do niczego potrzebna, oni chcą Franciszka, chcą Wandy, chcą polską inteligencką swołocz wytępić jak pluskwy. Za co ? za to, że w sądzie pracować się ośmieliła.

   

Takich starszych panów z wąsami nienawidzą do granic możliwości. Takich panów pod ścianę albo na białe niedźwiedzie.

 

Takie delikatne panienki to dla nich wróg, swołocz groźna dla systemu, tak groźna, że trzeba się jej natychmiast i bezwarunkowo pozbyć.


Ze Lwowa wyrusza transport.
W Złoczowie doładowują, upychają na siłę przeładowane wagony. Ludzie ściśnięci jak śledzie, jakieś prycze, jakieś koce, na środku podłogi dziura w wiadomym celu. Jeśli po drodze ktoś umrze nie zatrzymują się, jedzie z żywymi aż do przystanku a przystanki rzadko.

Najpierw jest bezdenna rozpacz a potem starają się jakoś zebrać, jakoś przetrwać. Zaczynają odnajdywać się w tamtym okrutnym świecie. Świat przeciwieństw i kontrastów, jest kat - jest wybawca. Tamci zwykli ludzie mają wielkie serca sami czasem od ust sobie odbiorą i podzielą się z przybyszami.

Trzeba żyć, trzeba przeżyć. Kobiety przeważnie idą do lasu, w  czterdziestostopniowym mrozie zbierają żywicę. W powietrzu oddech zamarza. Mężczyznom przypadają kopalnie, zwykle kopalnie ołowiu. Miejscem nadziei jest wtedy pocztowyj jaszczik. Tam przychodzą wieści z dalekiej ojczyzny, od rodziny której nie ma się nadziei zobaczyć.

.
Wszyscy szukają swoich, na początku nie wiadomo kto ocalał, kogo gdzie zawieźli, komu udało się w Ojczyźnie pozostać. A potem życie normalnieje, stała walka z głodem, chłodem, chorobami, donosicielami.
Pradziadzio Franciszek, kiedyś dumny i silny mężczyzna, przeżył na Syberii tylko pół roku i to właściwie przeżył tylko dzięki Wandzie, która chorym ojcem się zaopiekowała. Pisał listy, długie piękne listy do całej rodziny, do Ludwisi, ukochanej żony, do swoich siedmiu córek, które w Ojczyźnie zostały i do synów. Zdążył się jeszcze dowiedzieć, że jego los podzielił też syn. O wnuku nie dowiedział się nigdy. Nie zdążył.

 Syberia Borow(sk)oje 20.9.1940

To fragment listu Franciszka do Walerii, mojej babci a jego córki. Są tu całusy dla ukochanej wnuczki Danusi. Danusia, moja mamusia, miała wtedy sześć lat i była ulubienicą całej rodziny.

Wandzia sprzedawała wszystko, co mieli przy sobie i co jakimś cudem rodzina przesyłała. Kupowała za to kartofle i cebule, jeden raz kupiła nawet najprawdziwszą kurę i ugotowała Franciszkowi rosół.
O tym rosole cała rodzina czytała ze łzami. Ale siły starego człowieka opuszczały i nic na to poradzić nie mogła. W dzień swoich 74 urodzin Franciszek położył się do łóżka, postawił obok zdjęcie swoich córek

.
Właśnie to zdjęcie a potem ... umarł. Cicho i we śnie.

Wanda została samiuteńka w dalekim i obcym kraju. Pisała listy do domu. Ten o śmierci Franciszka doszedł szybko, potem listy przychodziły coraz rzadziej. Przyszedł rok 1942, kiedy to, po umowie Sikorski – Majski, generał Anders utworzył w Związku Radzieckim Polskie Siły Zbrojne i przystąpił do ewakuacji zarówno wojska jak i cywilnych zesłańców z więzień i łagrów. Ewakuowali się do Iranu. Nadeszła wyśniona wolność.

Podobno wracała szczęśliwa … nie wróciła. Pamiątki przywiozła rodzinie jej przyjaciółka, też Sybiraczka. Wandzia chorowała na pęcherz i na każdym przystanku wychodziła z wagonu. Transportu pilnował wtedy młody Rosjanin, znudziło mu się widać i pociągnął za spust - seria była krótka a potem cisza … po chwili pociąg ruszył. Została w śniegu, na torach, jakieś głodne zwierzę pewnie miało smaczną kolację.

Ojciec i córka - zostali tam, w krainie śniegów, na zawsze.

*

DRUGA SYBERYJSKA HISTORIA 

syn i wnuk

Jest rok 1940.
Złoczów okupują wtedy Rosjanie

Stasiu, syn Franciszka, mieszka z rodziną w Lublinie. Na wieść  o zesłaniu ojca i siostry i ciężkiej chorobie mamy jedzie na Kresy, do Złoczowa.

.
Dla ciubaryków polski oficer to szpion. W przypadkowej łapance Stasiu dostaje się w łapy bolszewików. Już oni wiedzą, co zrobić, aresztują pod zarzutem szpiegostwa i - w tiurmu !!

Aresztowanych polskich oficerów osadzali wtedy w więzieniu, na Zamku Sobieskiego, o ironio na tym samym zamku, na którym przed wojną mieszkała moja rodzina. Zanim jednak jeńcy trafiają na Zamek wcześniej  przesłuchiwani są w gmachu w NKWD. Moja Mamusia dokładnie pamięta te czasy, mieszkała wtedy na ulicy Legionów, naprzeciwko  NKWD. Nocą słyszała jak pod oknami Rosjanie prowadzili naszych na przesłuchania. Oficerowie śpiewali, wśród nich był jej wujek – Stasiu.

Straszne to były przesłuchania - oficera wkładano do żelaznej szafy, zamiast podłogi szafa miała stalowy ruszt, pod rusztem zapalano ogień i tak zmuszano do zeznań. No – oczywiście nie tylko tak. Naszemu Stasiowi połamali jeszcze żebra i powybijali zęby. Mamusia opowiadała, że rodziny mogły zabierać bieliznę więźniów do prania. Wszyscy płakali na koszulami Stasia, całe były we krwi.

.
Tiurma NKWD – gorod Zołoczew, kwiecień 1940 roku.
Część oficerów rozstrzelano, część wywieziono na Sybir.
Nasz Stasiu był wśród tych drugich.

To Stasiu na dalekiej Syberii.
Tak wyglądał skazaniec - polski oficer.

Od chwili zesłania kontakt ze Stasiem się urwał. Rodzina nie wiedziała co się z nim dzieje, nie wiedziała nawet czy żyje, do Stasia nie docierały też wieści z domu. Nie miał pojęcia że na Syberię właśnie wywieźli jego syna, też Stasia zwanego przez rodzinę dla odróżnienia Zbyszkiem. Takim sposobem w kraju białych niedźwiedzi wylądowały trzy pokolenia mężczyzn z rodu Zielińskich – dziadek, ojciec i syn. Każdy gdzie indziej.

Był rok 1942.
Generał Anders formował  Polskie Wojsko, z jeńców i zesłańców na Sybir.

 .
Jak dziwnie czyta się dokumenty w języku rosyjskim.
Zielinskij Stanisław Francewicz ... Nasz Stasiu.  Francewicz po ojcu Franciszku. W dokumentach naszego Zbyszka widniało zapewne Zielinskij Stanisław Stanisławowicz. Stanisławowicz po ojcu Stanisławie.

.
Porucznik Stanisław stawił się niezwłocznie. Dostał mundur, zakwaterowanie i przydzielono mu funkcję naboru żołnierzy. I tu spotkało go coś niebywałego, historia jak z filmu. Historia, którą na rodzinnym blogu już opowiadałam. Otóż pewnego dnia porucznik Stanisław Zieliński spotkał w tym dalekim kraju podchorążego Stanisława Zielińskiego. Syna. Nie miał pojęcia, że młodego chłopaka, studenta, też zwinęli bolszewicy.

.
To kartki, które do siebie pisali , ojciec i syn.
Pocztowaja kartoczka – największa radość, znak, że jeszcze są żywi.

Tak dziwnie i obco brzmią nazwy, Bucharskaja Obłast, Dżałał Abad. Straszny, zimny, obcy świat. Stasiu i Zbyszek z tamtego świata wrócili. Przeszli z generałem Andersem, cały szlak bojowy.

Przez Irak aż na front włoski, aż do bitwy pod Monte Cassino … walczyli w niej obaj. Na koniec obaj wylądowali z wojskiem w Anglii.

Ojciec i syn. Ich Syberiada zakończyła się wolnością.

*

To syberyjskie dzieje rodziny mojej babci Walerii
Historię rodziny dziadzia Romualda opisałam tutaj:

http://szpakowedrzewo.blogspot.com/zdjecie-z-historia-w-tle 

Myślę, że potrzebne są nasze wspomnienia...
Te swoje dedykuję naszemu blogowemu przyjacielowi, Panu A.T.
Piękne są  kresowe wiersze, które tu w komentarzach publikuje. Niezwykłe i niezwykle cenne są Jego wspomnienia o tamtym świecie, o Syberii. Ja tylko powtarzam historie, które od rodziców słyszałam, Pan A.T. to, o czym opowiada przeżył sam.

*

                       z przyjemnością polecam  Malina M *                          

strona liiil